ความฉลาดทางสังคม(social quatient)หรือsq. เป็นวิทยาการแขนงหนึ่งที่อยู่ในสายของสุขภาพจิตและจิตวิทยา ว่าด้วยคุณลักษณะสำคัญของบุคคลที่จะประสบความสำเร็จในชีวิตทุกๆด้านที่มีรากฐานมาจากสัมพันธภาพที่ดีทั้งต่อตนเองและผู้อื่น แม้กระทั่งโฮวาดการ์ดเนอร์(Howard Gardner 1983)นักวิชาการจิตวิทยาพัฒนาการแห่งมหาวิทยาลัยฮาร์วาร์ด ก็ให้ความสำคัญต่อเรื่องของสัมพันธภาพที่ดีว่าเป็นหนึ่งในแปดอย่างของพหุปัญญาคือความเป็นอัจฉริยะของมนุษย์นั่นเอง

ในช่วงสองทศวรรษที่ผ่านมาในแวดวงวิชาการทั่วโลก ให้ความสำคัญเรื่องของความฉลาดทางสังคมกันอย่างมากมาย กระทั่งมีการวิจัยในเรื่องดังกล่าวอย่างกว้างขวางหลากหลายขึ้น และพบว่าผู้ที่มีความฉลาดทางสังคมหรือsqสูงนั้น ส่งผลต่อการประสบความสำเร็จในชีวิตทั้งส่วนตัวครอบครัวและหน้าที่การงานอย่างมีนัยยะสำคัญเสียยิ่งกว่าความฉลาดทางเชาว์ปัญญา(IQ)เสียอีก

คุณลักษณะของผู้ที่มีความฉลาดทางสังคมนั้นมีหลายประการ แต่ในบทความนี้ผู้เขียนจะมุ่งอธิบายเพียง3ประการเท่านั้น ที่น่าจะสัมพันธ์กับการป้องกันโควิดระบาดได้ นั่นคือผู้ที่sqสูงจะต้อง 1)เป็นผู้ที่เห็นคุณค่าของตนเองและผู้อื่น 2)เป็นคนมองโลกในด้านดี 3)เป็นคนเคารพในกฎระเบียบต่างๆของสังคมได้ด้วยใจที่สงบ ลักษณะสามประการของผู้ที่มีความฉลาดทางสังคมดังกล่าวจะช่วยส่งเสริมให้การป้องกันและแก้ไขโควิดระบาดได้ดังต่อไปนี้

1) เป็นคนที่เห็นคุณค่าของตนเองและผู้อื่น ผู้ที่เห็นคุณค่าของตนเองจะรักษาชีวิตของตนเองทุกรูปแบบที่วงการสาธารณสุขแนะนำ เช่นการอยู่บ้านไม่เพ่นพ่านไปที่ไหน สวมหน้ากากอนามัย ใช้ช้อนกลาง และหมั่นล้างมือเป็นต้น และผู้ที่เห็นคุณค่าของตนเองก็มักจะเห็นคุณค่าของผู้อื่นและสังคมเสมอ เพราะฉะนั้นผู้ที่มีลักษณะดังกล่าวจึงจะปรับพฤติกรรมทุกอย่างที่เป็นการป้องกันมิให้คนอื่นเดือดร้อน ถึงแม้ว่าจะต้องทำบางอย่างที่อาจขัดใจตนบ้างก็ตาม เช่น การร่วมมือเก็บกักตัว 14 วันในสถานที่กักตัวที่รัฐจัดไว้ให้ ผู้ที่sqสูงจะยอมรับและปฏิบัติตามด้วยจิตใจที่สงบ ส่วนผู้ที่sqต่ำจะต่อต้านและหากแม้นต่อต้านไม่ได้ผล เมื่อต้องเข้าไปอยู่ในที่กักกันชั่วคราวจิตใจก็จะหงิดฉุนเฉียวและสื่อสารแต่ด้านลบๆออกมา เพราะความรู้สึกนึกคิดไม่สามารถยอมรับได้ กล่าวคือผู้ที่sqสูงจะปฏิบัติทุกอย่างที่เป็นการรักษาไว้ซึ่งคุณค่าของตนเองและผู้อื่น ส่วนผู้ที่sqต่ำจะไม่สนใจความปลอดภัยและคุณค่าของทั้งตัวเองและผู้อื่นนั่นเอง

2) เป็นคนมองโลกในด้านดี การเป็นคนมองโลกในด้านดีเป็นลักษณะสำคัญอย่างหนึ่งของผู้ที่มีความฉลาดทางสังคมสูง ในสถานการณ์ที่โควิดระบาดนี้ผู้ที่มองโลกในด้านดี จะไม่พร่ำบ่นและทุกข์ระทมตรมใจต่อสถานการณ์ที่เกิดขึ้น แต่จะมองเห็นคุณค่าความหมายและโอกาสดีงามที่เกิดขึ้นภายใต้สถานการณ์ในครั้งนี้ เช่น มองเห็นคุณค่าและโอกาสที่จะได้ช่วยเหลือเกื้อกูลกันทั้งในประเทศและทั้งโลกที่ไม่เคยปรากฏมาก่อน มองเห็นโอกาสในการสานสัมพันธ์และทำธุรกิจธุรกรรมต่างๆทางสื่อสังคมออนไลน์ได้มากขึ้น อีกประการหนึ่งการมองโลกในด้านดีนั้นคือการมองเห็นปรากฏการณ์ตามความเป็นจริง ดังนั้นผู้ที่มองเห็นปรากฏการณ์ของโควิดระบาดในครั้งนี้ตามความจริงของธรรมชาติและชีวิต ก็จะเห็นว่าเป็นธรรมชาติที่มีการเกิดขึ้น ตั้งอยู่ และดับไป ซึ่งก็เป็นรูปแบบหนึ่งของการจัดการทางธรรมชาติในระบบนิเวศของโลกนั่นเอง การมองเช่นนี้จะช่วยให้จิตใจสงบ และร่วมมือร่วมใจกับทางการในการป้องกันแก้ไขโควิดระบาดได้เป็นอย่างดี

3) เป็นคนที่เคารพกติกาทางสังคม ผู้ที่มีความฉลาดทางสังคมสูงจะสามารถปรับตัวอยู่ในระเบียบกฎเกณฑ์และกติกาต่างๆในสังคมที่ตนเองอยู่ได้ด้วยความสุขใจ ดังนั้นในช่วงที่โควิดระบาดผู้ที่เข้าใจและยอมรับได้ จึงยอมปฏิบัติตนตามที่รัฐและหน่วยงานต่างๆกำหนดขึ้น เช่นการให้เก็บตัวอยู่ที่บ้าน เป็นต้น ปรากฏการณ์ดังกล่าวผู้เขียนชื่นชมคนไทยเราเป็นอย่างยิ่งที่มากกว่าร้อยละ90ปฏิบัติตามคำร้องขอจากหน่วยงานภาครัฐ ซึ่งก็สามารถช่วยลดการระบาดของโควิดได้อย่างดีเยี่ยมตลอดมา ส่วนคนที่ไม่เคารพกติกาทางสังคมไม่ว่าจะในภาวะปกติหรือภาวะวิกฤตและฉุกเฉินเขาเหล่านั้นก็จะไม่ปฏิบัตตามกฏเกณฑ์ใดๆ ดังจะเห็นได้จากการนำเสนอข่าวที่ประเทศสหรัฐอเมริกาที่ผู้คนไม่ยอมอยู่บ้านไม่ยอมสวมหน้ากากอนามัยทั้งยังออกมาเพ่นพ่านตามถนนหนทาง ปรากฏว่ามีหมอคนหนึ่งไปยืนขวางรถยนต์กลางถนนเพื่อจะส่งสัญญาณร้องขอให้ประชาชนหยุดอยู่บ้าน ในขณะที่หมอต้องทำงานอย่างหนัก แต่ปรากฏว่าผู้หญิงซึ่งอยู่ในรถคันดังกล่าวเดินลงมาจากรถแล้วด่าหมอว่า “มากีดกันเสรีภาพของเขาทำไม” ทั้งยังต่อว่าหมออีกว่า “ทีหมอยังออกบ้านมาทำงานได้ดังนั้นตัวฉันก็ต้องออกบ้านมาได้เช่นกัน” นั่นคือลักษณะของคนที่sqต่ำนำมาสู่ความหายนะการระบาดของโควิดที่เห็นอยู่ในอเมริกานั่นเอง